تلمبۀ دستی آب شُرب دارابکلا

قضیۀ تلمبۀ دستی آب

به نام خدا. تاریخ سیاسی دارابکلا. در این قسمت تاریخ سیاسی دارابکلا، قضیۀ تلمبۀ دستی آب شُرب روستای دارابکلا را می نویسم:

الان را نبینید. تا همین چهار دهۀ پیش، که شاه، شاهنشاهی می کرد و خود را سایۀ خدا می پنداشت و ثروت پارو می کرد و زمینخوار بزرگ بود و سرآخر با سرقت میلیاردها دلار این ملت و مملکت به پاناما گریخت، دارابکلایی ها آب لوله کشی نداشتند.

سه چهار نقطۀ دارابکلا، تلمبۀ آب دستی بر روی چاهای آب نصب کرده بودند و مردم  _اغلب زنان_ آب را غوراَفتو (عکس پنجم در زیر از مهندس محمد عبدی) و به صورت سرکاتی به خونه ها حمل می کردند. لُغت سرکاتی را در 6 شهریور 1395 در پست 3307 اینجا به صورت مکتوب و مصوّر شرح داده بودم.

و یا به قنات پشون، می رفتند آبِ خوردن می آورند و یا از چاه هفت روز پیش غسّالخانه و حموم مردانه. ظرف و ظروف و لباس را هم در دَره دِله (= رودخانه) می شستند. که من بگذرم. لُغت قنات پشون را نیز در دو قسمت مفصل در پست 85 اینجا و پست 86 اینجا در 9 و 11 بهمن 13922 شرح داده بودم.

فقط سال های منتهی به پیروز انقلاب بود که مرحوم حجة الاسلام والمسلمین شیخ روح الله حبیبی با آن ذهن خلّاق و پرتلاش و روحیۀ مردم گرایانه اش، دارابکلا را به آب شُرب لوله کشی مجهز ساخته بود. روح او و همۀ کسانی که با او در این اقدام مجاهده کردند، شاد.

تلمبۀ دستی آب خوردنی دارابکلا _تا جایی که من در ذهن و حافظه ام دارم_ در این سه نقطۀ محل بود:

پیچ ببخیل. درست روبروی تکیۀ ببخیل که دارند تأسیس می کنند.

پیچ گلچین. درست کنار منزل حاج حیب الله رمضانی.

قوس حموم پیش محلۀ تاریخی و پرخاطرۀ ما. درست روبروی خونۀ شهید ابراهیم عباسیان.

که من با دو تلمبۀ ببخیل و حموم پیش، زیاد خاطره دارم و بارها پیش آن دست دست کاری نمودم؛ یعنی چکّلی پکّلی کردم که بزودی این لغت را هم در فرهنگ لغت دارابکلا شرح می کنم.

این  عکس ها نمونه هایی از تلمبۀ آب دستی ست که دارابکلا، سه چهار تا از آن داشتیم:

روش آب گرفتن از تلمبۀ دستی آب که در دارابکلا نیز این گونه بود

      

راست: تاریخ آب و تلمبه و بچه. عکس چپ: دامنه. چاه آب امامزاده جعفر دارابکلا. نوروز سال 1384. عکاس: سیدعلی اصغر

      

تلمبۀ آب دستی و غوراَفتو، ظرف مسّی آب در قدیم دارابکلا. عکس از مهندس محمد عبدی سنه کوهی

      

نمونه ای از تلمبۀ آب در قدیم

      

سمت راست دکور و نماد تلمبۀ دستی آب. عکس سمت چپ نمونه ای چاه آب با دَلوّ و حلب، که در امامزاده جعفر دارابکلا نیز این نوع چاه خیلی دیدنی بود و مردم از آن می نوشیدند هم برای شفا و هم برای رفع عطش در اربابی صحرا. و در چاه هفت روز محل هم پله داشت به جای دلو و ریسمان دستی داشت به جای چرخ که بعد از استحمام، مردم نوش جان می کردند و می رفتند منزل

قارت بکارده چش شد یعنی چشاش از حدقه بیرون بیرون زد از بس، آب کم شد و بحران آب و نوسان آن پدید آمد و تبذیر و اسراف جایگزین شد. (دامنه دارابکلا)