تاریخ سیاسی داراب‌کلا

رویدادها به روایت دامنه ( توسط: ابراهیم طالبی دارابی دامنه )

تاریخ سیاسی داراب‌کلا

رویدادها به روایت دامنه ( توسط: ابراهیم طالبی دارابی دامنه )

خان! باید از بین برود

اولین تئاتر سیاسی دارابکلا


به نام خدا. سلسله مباحث تاریخ سیاسی دارابکلادرست 9 ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یعنی در اواسط پائیز 1358 تئاتری بسیار سیاسی را در تکیه دارابکلا به صحنه بردیم (ما تعدادی از رفقا) با عنوان "خان! باید از بین برود" به کارگردانی سیدعلی اصغر شفیعی دارابی. که با موجی از طرفداران و بینندگان مواجه شد.  نه فقط در تکیه دارابکلا ، که حتی در تکیه اوسا و نیز تکیه سورک و چند جای دیگه به اجرا در آوردیم.


در تکیه محل مان حتی چندین بار نمایش تکرار شد. حتی سانس ویژه خواهران گذاشتیم. حالا فشرده ی این تاریخ بسی سیاسی و پیام دار را در قالب بیان شفاهی و کمی هم با نمک نقد! به وضع موجود محل! و افزودن مایۀ کنایه و اشاره برایتان شرح می کنم.


البته این موضوع از دو هفته پیش در دامنه نوبت خورده بود، که بعد از اربعین شرحش کنم. اما اخیراً یه انجمنی در دارابکلا در یه وبلاگی اطلاعیه ی خبری را برای موضوع تئاتر، پرداخت کرده و لذا من نوبت این پاره ی تاریخ سیاسی را جلو انداختم تا دانسته شود تاریخ سیاسی دارابکلا از این مسئله روز جهان (هنر چندمه تئاتر؟؟ ششمه یا پنجم. هنر هفتم که سینماست. یکی بگه به من) عقب نبوده حالا چه شده که استمرار نیافته، بماند.


قرار بوده امشب به درگیری خونین برخی ها با نیروهای حزب اللهی محل که به مجروح شدن شدید شهید محمدحسین آهنگری منجر شده بود بپردازم؛ ولی گویی حکمت این شده ،این پاره تاریخ امشب ذکر بشه بهتره. نویسنده و کار "گردان" این تئاتر، آسید علی اصغر شفیعی با کمک تدارکاتی مرحوم یوسف علی رزاقی بوده! بازیگران آن بر حسب ذهن من و عکس تاریخی که از آن دارم اینان هستند، بی ترتُّب الفبایی، فقط بر اساس ذهنم:


1- احمد شیردل 2- جواد دباغیان 3- حیدر طالبی (اخوی بسی محبوب من) 4- یوسف آهنگر (ذاکر اهل بیت) 5- حسن آهنگر (مرحوم حاج مرتضی بسیجی دلاور که چندین بار به جبهه رفت) 6- سید کاظم صباغ 7- سید عسکری شفیعی 8- علی (اسماعیل) آهنگر (فرزندکاظم) 9- علی ملایی 10- موسی رجبی 11- مرحوم آق علی عمادی 12- مرحوم اسماعیل رجبی 13- خلیل آهنگر (جوشکار) 14- جعفر رجبی 15- ابراهیم طالبی دارابی (دامنه) 16- سید رسول هاشمی 17- موسی بابویه 18- سید تقی شفیعی. 19- روانشاد یوسف رزاقی. (اگه اسم کسی یادم رفته به یادم آورید).


برای این تئاتر بلیط هم فروختیم. من متصدی فروش بلیط رسمی با کاغذ چاپی و امضاء بودم. عکس بلیط فروختنم را هنوز دارم و نیز عکس جمعی بازیگران تئاتر را که خیلی پرخاطره است. شهید حجة الاسلام سید جواد شفیعی هم در عکس حضور داره. بلیط هم دو روز پیش ازاجرای تئاتر فروخته می شد (پیش فروش می کردیم).



اولین روز اجرا به دلیل ازدحام بی حد وا ندازه جمعیت در همان آغاز نمایش، اجرای تئاتر به هم خورد. و به روز بعد موکول شد. یه شوخی همین جا با آقا صادق (حلقه تکیه) بکنم که وسط این به هم خوردن ها و داد و بیداد ها و (ها بهی، ها بهی ها) جناب پدر بسی خوبت (همرزم من در جبهه بوریدر مریوان) یعنی حاج عباسعلی، آمده پیش ما (چون هیات امنای تکیه بوده اون وقتا) که ماها با اندوه و غم شدید نشسته بودیم که چرا تئاتر به هم خورده و ... یه دفعه بابای بسی عزیزت، با انگشت اشاره اش به شیشه پنجره ی تکیه گفت:


«اَره؛ این شیشه ره کی بِشکِنیه؟»


و باقی ماجرا... و این طنز همچنان میان ما رد و بدل می شه.(قابل ذکر است از صادق کسب اطلاع کردم که هم اکنون پدرش از مردان پاک و مومن روزگار ما، در آستانه اربعین در راه کربلای معلی است. التماس دعا حاج عباسعلی. السلام علیک یا اباعبدالله. اللهم الرزقنا شفاعة الحسین یوم الورود).


حالا سه نکته از این تئاتر:


موقعی که این تئاتر را در اوسا اجرا می کردیم بسیاری از زنان و مردان بینده تئاتر به گریه واقعی آمدند. چرا؟ چون که در یه صحنه یوسف آهنگر شهید می شه و حیدر طالبی (اخوی من) به فرامتن تئاتر می ره و با شعار و ناله واقعی گفت : مَشدحسین، مشد حسین، تِه راه ادامه دانّه" (مشد حسین نام نقشی یوسف آهنگر بوده) و مشدحسین را در همان صحن تئاتر، تشیع جنازه کردند.. با شعار شدید علیۀ خان و پخش موزیک عزا و غم از پشت صحنه. به همین علت  کل جمعیت اوسا، شهید شدن یوسف آهنگر را باور کرده و همگی زدند زیر گریه و آه و فغان! ... . (باپوزش از اوسای ها ی محترم که من خیلی به آنها ارادت قلبی دارم).




دامنه. سال 1358. در حال پیش فروش بلیط تئاتر. عکاس: نقی طالبی دارابی


حالا مفهوم این تئاتر چی بوده؟ یک خان همه ی مردم را به بیگاری و استثمار می کشانه. بدترین فسادها را هم می کنه. مردم را شلاق می زنه. زمین های شان را به مِلکیت خود درمی آره. حتی از دانشجوشدن جوانان محل ممانعت می کنه. چون از آگاهی و علم مردم وحشت داشته!


شب ها با خان های دیگر محلات، تا سحرگاه بیتوته می کردند و با عرَق و قمار و شراب به صبح می کردند. اما با این همه قند و چای و مایحتاج مسجد و تکیه و حتی پول مُلا و منبر را هم می داده. این رسماً در دیالوگ تئاتر آمده و حیدر که نقش یه آدم مُسن اما حکیم  مذهبی محل را بازی می کرده (گویی از او دور هم نبوده و نیسته) این نکته را در صحن اجرای تئاتر گفته. و نیز خان هر وقت تکیه می آمده، در جلو و جلوی مجلس عزادری هم می نشسته و جایی خاص داشته و به مردم اُرد! (یعنی فرمان) می داده... .


مردم آرام آرام از ظلم و ستم و خصوصاً استثمار و تظاهر مذهبی اش به عجز می آیند. یه «دانشجوی سیاسی» که در تهران درس می خوانده (سیدعسکری شفیعی بازیگر این نقش بوده) هدایت سیاسی و انقلاب علیه ی خان! را برعهده می گیره و شب ها مخفیانه با مردم و جوانان جلسه (نوعی حلقه!) می ذاره و آنها را وادار به قیام و براندازی حکومت محلی خان (که ظلمش بدتر و ملموس تر از ستم حکومت مرکزی بوده) می کنه و خان درنهایت واژگون می شود...باقی حکایات که گویی همچنان ادامه داره... .


در این تئاتر چند چیز مهم بوده:


دانشجو محور آگاهی بخشی سیاسی بوده. (دانشجویان محل ما دارابکلای زیبا و آگاه حالا امشب افتخار بکنین که همیشه محور بودید و وصل به یه روحانی انقلابی و وارسته). اما این دانشجو در متن تئاتر به یک روحانی انقلابی وصل بوده و از او مجوز دینی و سیاسی کارها را می گرفته. مثل شهید حسین بهرامی. در آن فضای ضد ستم و خان و ارباب و شاه و طاغوت (این کلمه فراوان کاربرد داشته).



دامنه و رفقا در دهۀ شصت


این تئاتر «خان باید ازبین برود» از چندین فیلم سینمای که با پرده عریض می آوردند در حیاط مسجد دارابکلا، پخش عمومی می کردند [در محل یه چندنفری تلویزیون داشتند و مردم دسته دسته به خونه های تلویزیون دارها می رفتن سریال مثلاً رئیسعلی دلواری مبارز ضدانگلیسی را نگاه می کردند. و ما نیز هم] پُراثرتر و کارآمدتر بوده و تا مدت ها در ذهن مردم می مانده و تمام لُغات و کلمات مهم تئاتر را مردم ما، در کوچه و صحرا تکرار می کردند. حتی یوسف آهنگر را تا چند سال پیش هم صدا می کردند «مشد حسین».


یادآوری کنم در این تئاتر نقش من، نورپردازی و مدیریت موزیک و مشاوره و همراهی با کارگردان (سیدعلی اصغر) و نیز فروش بلیط بود. لذا در صحن علنی نمایش، ظاهر نشدم.



یاد یوسف رزاقی به خیر و نیکی


نیز یاد کنم از مرحوم آق علی عمادی که دستگاه صوت و پخش موزیک را، او از خونه اش آورده بود. و نیز تلاش زیاد مرحوم اسماعیل رجبی. نیز از شهید حجة الاسلام سید جواد شفیعی که در پایان هر اجرا، به جمع بازیگران می پیوست و خنده و نکته می افزود و نیز ارشاداتی می نمود... روحشان شاد باد.


مطالب پیرامون این تئاتر فراوانه. اما هدفم، بیشتر دانستن این مسئله است که اتفاقات سیاسی محل دارای چه مشخصه و ریزموضوعاتی بوده... راستی ما این را بی مجوز به صحنه بردیم البته فقط از مرحوم آیة الله دارابکلایی اجازه نمایش در داخل تکیه را گرفته بودیم. الآن فکر می کنید به صحنه بردن آن مجوزی می خواد!؟ (دامنه دارابکلا)

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد